Bestuurdersaansprakelijkheid: wat iedere bestuurder moet weten
woensdag 30 april 2025
Als bestuurder neemt u dagelijks beslissingen die grote invloed hebben op de koers van uw onderneming. U bent het gezicht naar buiten toe, draagt verantwoordelijkheid voor strategische keuzes én moet voortdurend afwegen wat het beste is voor het bedrijf. Maar wat als het misgaat?
In deze blog leggen wij uit wat bestuurdersaansprakelijkheid precies inhoudt, wanneer u risico loopt op persoonlijke aansprakelijkheid en wat u kunt doen om dat risico zoveel mogelijk te beperken.
Wat is bestuurdersaansprakelijkheid?
Bestuurdersaansprakelijkheid betekent dat een bestuurder persoonlijk aansprakelijk kan worden gesteld voor schade die ontstaat door zijn of haar handelen of nalaten. Dat kan zowel intern (door de vennootschap zelf) als extern (bijvoorbeeld door schuldeisers of andere derden) gebeuren.
Belangrijk om te weten: ook als u niet formeel staat ingeschreven als bestuurder, maar in de praktijk wél als zodanig optreedt (bijvoorbeeld als feitelijk beleidsbepaler), kunt u aansprakelijk worden gesteld.
Interne aansprakelijkheid
Een bestuurder kan intern aansprakelijk worden gesteld als hij zijn taak onbehoorlijk vervult en de vennootschap daardoor schade lijdt. Denk aan het nemen van onverantwoorde financiële risico's of het (structureel) negeren van wettelijke verplichtingen.
Volgens artikel 2:9 van het Burgerlijk Wetboek (“BW”) is een bestuurder volledig aansprakelijk voor onbehoorlijk bestuur, tenzij hij kan aantonen dat hem geen ernstig verwijt treft én dat hij voldoende heeft gedaan om de gevolgen te beperken. Of er sprake is van een ernstig verwijt hangt af van diverse omstandigheden, zoals de taakverdeling binnen het bestuur, de aard en omvang van de onderneming en de verplichtingen die voortvloeien uit de statuten.
Als onbehoorlijk bestuur wordt vastgesteld, kan de bestuurder persoonlijk aansprakelijk zijn voor de schade van de vennootschap. Alleen als u kunt aantonen dat u zorgvuldig heeft gehandeld - en dat het buiten uw macht lag - kunt u aan die aansprakelijkheid ontkomen.
Externe aansprakelijkheid
Ook derden kunnen u als bestuurder aansprakelijk stellen, bijvoorbeeld op grond van onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW). In de praktijk doen zich vooral twee situaties voor:
- Verplichtingen aangaan terwijl u weet dat de vennootschap deze niet kan nakomen.
Een bestuurder die contracten afsluit terwijl hij weet (of redelijkerwijs had moeten weten) dat er geen mogelijkheid tot nakoming of verhaal is, handelt veelal onrechtmatig. Dit wordt ook wel de Beklamel-norm genoemd. - Het toelaten van onverantwoord handelen.
Als u bewust toelaat dat de onderneming verplichtingen niet nakomt - bijvoorbeeld door wanbetaling, betalingsonwil of het scheppen van een vals beeld van kredietwaardigheid - kan dat tot persoonlijke aansprakelijkheid leiden. Hiervoor geldt de Ontvanger/Roelofsen-norm.
Daarnaast geldt bij faillissement een extra risico: op grond van artikel 2:138/248 BW kan een bestuurder persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor het boedeltekort, als er in de drie jaar voor het faillissement sprake was van kennelijk onbehoorlijk bestuur. De maatstaf: geen redelijk denkend bestuurder zou onder dezelfde omstandigheden zo hebben gehandeld. Let op: als de jaarrekeningen niet op tijd zijn gedeponeerd, wordt vermoed dat onbehoorlijke taakvervulling een belangrijke oorzaak van het faillissement is geweest.
Ook hier geldt: u kunt zich disculperen door aan te tonen dat u actief heeft gewaarschuwd, corrigerende maatregelen heeft voorgesteld, en dat u alles heeft gedaan wat redelijkerwijs van u mocht worden verwacht.
Recente ontwikkelingen in de rechtspraak
Een recente uitspraak onderstreept dat ook bij beëindiging van de vennootschap grote voorzichtigheid geboden is.[1] In een zaak waarbij een bestuurder zijn vennootschap via turboliquidatie ontbond kort na het aangaan van een betalingsverplichting, oordeelde de rechtbank dat hij onrechtmatig had gehandeld. Hij had de activa niet benut om schulden af te lossen en onvoldoende openheid van zaken gegeven. Het gevolg: persoonlijke aansprakelijkheid voor de volledige schade van de schuldeisers. De les? Liquidatie van de vennootschap is geen ontsnapping aan aansprakelijkheid. Transparantie en zorgvuldigheid blijven essentieel.
Praktische tips om bestuurdersaansprakelijkheid te voorkomen
Hoe voorkomt u dat u persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld? Met deze vijf concrete aandachtspunten verkleint u het risico aanzienlijk:
- Documenteer belangrijke besluiten.
Leg goed vast welke informatie en afwegingen aan een beslissing ten grondslag lagen. Dit kan cruciaal zijn bij een latere beoordeling van uw handelen.
- Wees goed geïnformeerd.
Zorg dat u tijdig beschikt over alle relevante informatie voor het nemen van beslissingen - en schakel extern advies in wanneer nodig.
- Stel het vennootschappelijk belang voorop.
Laat persoonlijke belangen of druk van derden niet zwaarder wegen dan het belang van de onderneming.
- Volg wet- en regelgeving strikt.
Wees alert op verplichtingen uit de wet, statuten, corporate governance code en andere relevante regelingen. Zo kan bijvoorbeeld bij het niet betalen van bepaalde belastingschulden onder omstandigheden sprake zijn van bestuurdersaansprakelijkheid.
- Sluit een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af.
Die dekt niet alles, maar kan wel financiële schade beperken bij procedures of claims.
Tot slot
Bestuurdersaansprakelijkheid is geen theoretisch risico - het is een reële kans bij onzorgvuldig handelen. Door alert te zijn, beslissingen goed vast te leggen en tijdig advies in te winnen, kunt u problemen vaak vóór zijn.
Twijfelt u over uw positie of over een concreet risico? Neem gerust contact met ons op - wij denken graag met u mee.
[1] Rechtbank Midden-Nederland 7 oktober 2024, ECLI:NL:RBMNE:2024:5775
