Bestuurder meldt betalingsonmacht; voorkom bestuurdersaansprakelijkheid!

Als bestuurder van een rechtspersoon kunt u te maken krijgen met (tijdelijke) financiële problemen waardoor de onderneming niet aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. U hebt dan veel aan uw hoofd, zoals het rustig houden van uw schuldeisers en het genereren van cashflow. Als ook bepaalde belastingschulden niet tijdig kunnen worden betaald, moet er bij u als bestuurder een alarmbel gaan rinkelen. Want in dat geval geldt voor elke bestuurder van de rechtspersoon een verplichting om deze betalingsonmacht op rechtsgeldige wijze bij de Belastingdienst te melden. Doet u dat niet (tijdig), dan loopt u een groot risico om persoonlijk aansprakelijk te worden gehouden voor betaling van deze belastingschulden. Opletten geblazen dus!

In deze blog zet ik daarom de tien belangrijkste zaken uiteen:

1. Achtergrond melding betalingsonmacht
2. Wanneer verplichte melding betalingsonmacht
3. Voor wie geldt deze verplichting
4. Hoe meldt u betalingsonmacht
5. Samenloop verzoek betalingsregeling/uitstel van betaling met betalingsonmacht
6. Duur geldigheid betalingsonmacht
7. Gevolgen niet/wel melden betalingsonmacht: fiscale bestuurdersaansprakelijkheid
8. Overige verplichtingen melding betalingsonmacht
9. Afsluiting
10. Tips

1) Achtergrond melding betalingsonmacht

De verplichting tot de melding van betalingsonmacht en de fiscale bestuurdersaansprakelijkheid zijn geregeld in artikel 36 Invorderingswet 1990.

Het doel van de melding betalingsonmacht is om de Belastingdienst zo snel mogelijk op de hoogte te stellen van de betalingsproblematiek en de financiële positie van de rechtspersoon. Middels de melding betalingsonmacht en de hierbij verstrekte informatie en onderbouwing kan de Belastingdienst zich vervolgens beraden over de wijze waarop zij met de betalingsachterstand omgaat. Hierbij moet u denken aan het al dan niet treffen van een betalingsregeling of het al dan niet nemen van rechtsmaatregelen, zoals het leggen van beslag of het aanvragen van het faillissement van de betrokken rechtsperso(o)n(en).

2) Wanneer verplichte melding betalingsonmacht

U moet de betalingsonmacht bij de Belastingdienst melden bij het niet tijdig kunnen betalen van:

• loonbelasting
• omzetbelasting (btw)
• accijnzen
• verbruiksbelastingen van alcoholische dranken en van pruim- en snuiftabak
• milieubelasting
• kansspelbelasting

De meldplicht geldt dus niet bij alle soorten belastingen.

Deze melding moet u ‘onverwijld’ doen. Met onverwijld wordt bedoeld: binnen twee weken nadat de belasting had moeten worden betaald. Ook als u als bestuurder in de veronderstelling verkeert dat de betalingsproblematiek slechts van korte duur is en u dat allemaal wel vlot gaat trekken, moet u (dus) tijdig melding maken van betalingsonmacht.

3) Voor wie geldt deze verplichting

De verplichte melding betalingsonmacht geldt voor rechtspersonen, zoals een B.V., N.V., een vereniging, een stichting et cetera. Elke bestuurder van deze rechtspersoon is vervolgens bevoegd en in beginsel verplicht om de melding betalingsonmacht te doen. Dat geldt niet alleen voor formele bestuurders, maar ook voor feitelijke en gewezen bestuurders. Is de bestuurder een rechtspersoon, dan geldt de verplichting tot het doen van de melding voor de bestuurder van die rechtspersoon. Het tussenschuiven van rechtspersonen disculpeert dus niet.

4) Hoe meldt u betalingsonmacht

De melding dient schriftelijk plaats te vinden. Een mondelinge mededeling volstaat dus niet. De Belastingdienst heeft hiervoor formulieren op haar website staan. Deze formulieren zijn er niet voor niets. Ter voorkoming van de situatie dat u de Belastingdienst onvolledig informeert, verdient het dan ook aanbeveling deze formulieren te gebruiken en volledig in te vullen. Desgewenst kunt u in een begeleidende brief een nadere toelichting verstrekken.

Met de melding dient u o.a. nader inzicht te geven in:

• het vermogen van de vennootschap
• de betalingsproblematiek
• de achtergrond van de betalingsproblematiek

Zorg er vervolgens voor dat ontvangst van uw melding vaststaat door de correspondentie aangetekend en per e-mail te verzenden en verlang een ontvangstbevestiging. Zodra de ontvangst is bevestigd, heeft een rechtsgeldige melding plaatsgevonden. Heeft de Belastingdienst aanvullende vragen en beantwoordt u deze onvolledig, dan is er alsnog een mogelijkheid dat u geen rechtsgeldige melding betalingsonmacht hebt gedaan. Raadpleeg bij twijfel een specialist.

5) Samenloop verzoek betalingsregeling/uitstel van betaling met betalingsonmacht

Het is een misverstand dat de melding betalingsonmacht ook geldt als een verzoek tot uitstel van betaling of een betalingsregeling. Daarvoor dient u dus een afzonderlijk verzoek te doen. Hiervoor geldt dat dit verzoek (zo veel als mogelijk) in lijn moet zijn met de voorwaarden voor een betalingsregeling of uitstel zoals opgenomen in de Leidraad Invordering.

Onder omstandigheden verdient het aanbeveling dat u ook in uw voorstel uitwerkt welke maatregelen u voor ogen hebt en reeds hebt genomen om de financiële problematiek op te lossen. Dit laat niet alleen zien dat u de kwestie serieus meent, maar biedt ook een basis voor overleg met de Belastingdienst en bereidheid om het verzoek in te willigen. Overspeel uw hand echter niet; het niet (kunnen) uitvoeren van de schriftelijk (aangekondigde) maatregelen werkt immers niet in uw voordeel.

Hebt u namens een rechtspersoon reeds om uitstel van betaling of een betalingsregeling verzocht en heeft de Belastingdienst dit verzoek aantoonbaar ontvangen, dan is de Belastingdienst bekend met uw kennelijke (tijdige) betalingsonmacht. Hoewel de Hoge Raad reeds oordeelde dat in dergelijke gevallen een expliciete melding betalingsonmacht niet noodzakelijk is en ook de Leidraad Invordering dit bepaalt, leert de ervaring dat de Belastingdienst hier niet coulant mee omgaat. Ook in gevallen waarin u als bestuurder open kaart speelt, de dialoog zoekt en/of om uitstel van betaling of een betalingsregeling vraagt, is en blijft het dus raadzaam om tijdig en expliciet een melding betalingsonmacht te doen.

Het moge duidelijk zijn dat het zoeken van de dialoog met de Belastingdienst wel een belangrijke rol speelt in dergelijke situaties. Houd echter altijd de juiste marsroute voor ogen. Als u het niet met (diverse) belastingaanslagen eens bent, gaat u hiertegen tijdig in bezwaar. Als u de belastingschulden niet betwist of deels betwist maar niet tijdig kunt betalen, verzoekt u (voor het niet betwiste deel) om een betalingsregeling of uitstel van betaling. Hiermee – en met het maken van concrete afspraken – erkent u immers de vorderingen van de Belastingdienst, zodat een bezwaar tegen de belastingvorderingen zeer waarschijnlijk achterhaald zal zijn.

6) Duur geldigheid betalingsonmacht

Een melding betalingsonmacht blijft in de regel geldig zolang u niet kunt betalen en daadwerkelijk niet betaalt. De geldigheid van de betalingsonmacht vervalt in elk geval zodra de Belastingdienst u bericht dat zij van mening is dat van betalingsonmacht geen sprake meer is. U moet hierbij denken aan de situatie dat u een (deel)betaling verricht, zodat de Belastingdienst meent dat u kennelijk weer in staat bent te betalen. Mochten er vervolgens weer nieuwe betalingsproblemen ontstaan, dan dient u dus weer een nieuwe melding betalingsonmacht te doen.

7) Gevolgen niet/wel melden betalingsonmacht: fiscale bestuurdersaansprakelijkheid

Als u als bestuurder geen (tijdige) melding van betalingsonmacht doet, dan wordt vermoed dat de niet betaling van de belastingschulden een gevolg is van kennelijk onbehoorlijk bestuur. Weerlegging van dit vermoeden is enkel mogelijk als u aannemelijk maakt dat u van de niet tijdige melding geen persoonlijk verwijt kan worden gemaakt.

Disculperen is verre van eenvoudig. Een voorbeeld is de situatie waarin u aantoonbaar wegens ziekte afwezig was of juist aantoonbaar met maatregelen het tij probeerde te keren, maar ook dit houdt slechts onder omstandigheden stand. Als u die hobbel eenmaal hebt genomen, dan bent u er echter nog niet. U zal daarna aannemelijk moeten maken dat aan uw zijde geen sprake is geweest van onbehoorlijk bestuur. Op u rust in zo een geval dus een dubbele en bijzonder zware bewijslast.

Kennelijk onbehoorlijk bestuur (op grond van artikel 36 lid 3 Invorderingswet 1990) is aan de orde indien geen redelijk denkend bestuurder onder dezelfde omstandigheden zou hebben gehandeld als de aansprakelijkgestelde bestuurder deed. Hiervan is onder meer sprake als de aansprakelijkgestelde bestuurder heeft bewerkstelligd dat belastingschulden van die rechtspersoon niet zijn voldaan, terwijl deze bestuurder wist of redelijkerwijs had moeten begrijpen dat de handelwijze tot gevolg zou hebben dat die belastingschulden onbetaald zouden blijven en hem hiervan een persoonlijk ernstig verwijt kan worden gemaakt.

Hierbij is van belang dat het niet de bedoeling is dat bestuurders hun handelen uit angst in onwenselijke mate door defensieve overwegingen laten bepalen. Kort en goed: de drempel blijft, ook voor fiscale bestuurdersaansprakelijkheid, hoog. Komt de fiscale bestuurdersaansprakelijkheid vast te staan, dan kunt u tot betaling van de belastingschulden (en renten en kosten) worden gehouden.

Doet u de melding wel tijdig en op correcte wijze, dan ligt de bewijslast dat er sprake zou zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur en dus een fiscale bestuurdersaansprakelijkheid op de weg van de Belastingdienst.

8) Overige verplichtingen melding betalingsonmacht

De Belastingdienst is slechts een van de schuldeisers jegens wie een meldingsplicht kan bestaan. Indien aan de orde geldt in beginsel ook een meldplicht bij het pensioenfonds en het UWV. Ook kan het zijn dat de rechtspersoon met een schuldeiser een dergelijke meldplicht is overeengekomen. Denk bijvoorbeeld aan een bank die een geldlening aan de rechtspersoon heeft verstrekt. In alle gevallen verdient het telkens aanbeveling zorgvuldig om te gaan met de wijze van communiceren richting deze partijen en hierover zo nodig juridisch advies in te winnen.

9) Afsluiting

Het niet tijdig doen van een melding betalingsonmacht heeft grote gevolgen voor uw bewijspositie en brengt grote risico’s met zich mee. Ook u als hardwerkende ondernemer loopt een extra groot risico op een persoonlijke aansprakelijkheid voor openstaande belastingschulden als u om welke reden dan ook de betalingsonmacht niet of te laat meldt

Het is dus zaak dat u zich niet enkel focust op het zoeken naar een korte- en lange termijn oplossing voor de financiële problematiek, maar dat u zich ook bedenkt welke verplichtingen voor de rechtspersoon gelden op het moment dat (tijdelijk) niet aan de financiële verplichtingen ten aanzien van specifieke schuldeisers kan worden voldaan. 

10) Tips

• als u constateert dat bepaalde belastingschulden/premies niet kunnen worden betaald, meld deze betalingsonmacht dan op rechtsgeldige wijze bij de juiste instantie indien hiervoor een meldplicht geldt;
• gebruik de daarvoor opgestelde formulieren (deze zijn digitaal beschikbaar);
• zorg dat u in gesprek blijft met de betrokken instanties en laat u hierbij desgewenst bijstaan door een specialist;
• tref (onder begeleiding) regelingen en onderhandel waar mogelijk en nodig, maar in de regel niet zomaar als u de vorderingen betwist;
• indien u aansprakelijk bent gesteld; onderzoek of u (of een medebestuurder) wel/geen melding betalingsonmacht deed en of er mogelijk correspondentie beschikbaar is waaruit blijkt dat de instantie van de betalingsonmacht op de hoogte kon zijn.

Westland Partners is uw partner

Veel kunt u zelf. Maar als het juridisch complex wordt, is het prettig en van toegevoegde waarde als een specialist u concreet adviseert. Vragen? Wilt u even sparren? Vult u dan hieronder uw gegevens in. Mr. Diana Mensinga of een van de andere ondernemingsrecht advocaten van ons kantoor neemt dan contact met u op.